T24 Haber Merkezi
ABD siyasi tarihinde en dikkat cazibeli geri dönüşlerden biri yaşanıyor. Donald Trump, milyonlarca Amerikalının takviyesiyle dört yıl evvel ayrıldığı Beyaz Saray’a geri dönüyor. Seçim kampanyası boyunca iki suikast teşebbüsünden kurtulan ve ana rakibi Lider Joe Biden’ın seçime aylar kala çekilmesiyle dikkatleri üzerine çeken Trump, Amerikan siyasi tarihinde unutulmayacak bir muvaffakiyete imza attı.
Son oylar sayılmaya devam edilse de, kritik eyaletlerdeki seçmenlerin birçok iktisat ve göç konusundaki tasalarını lisana getirerek Trump’a dayanak verdi.
Köşe muharrirleri, Trump’in bu geri dönüşünü şöyle kıymetlendirdi:
Hürriyet müellifi Sedat Ergin: Trump’ın ocak ayının sonuna hakikat yine Beyaz Saray’a dönmesiyle birlikte izleyeceği siyasetlerin muhakkak başlı memleketler arası meseleler, sürmekte olan krizler üzerinde önemli sonuçlar doğurması beklenmelidir. Önümüzdeki ocak ayı başından itibaren Trump ile Erdoğan ortasında ikili seviyedeki diyalog tekrar tesis edildiği takdirde, Türkiye ile ABD ortasında birçok mevzuda en dorukta yürüyecek müzakerelere, sürprizlere, uzlaşılara hazırlıklı olmak gerekebilir.
Sabah muharriri Okan Müderrisoğlu: Şunu biliyoruz ki… Savaşları bitireceğini vaat eden Lider Trump, Filistinlilerin Ürdün’e ve Sina Çölü’ne sürülmesi suretiyle İsrail’e geniş alan açmayı Ortadoğu meselesinin tahlili zanneden tarihi yanlışın yeni temsilcisi pozisyonunda. Bu konuda Türkiye’nin işinin kolay olmadığı lakin Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın lider diplomasisiyle Başkanı etkileme gücünün bulunduğu da kesinlikle. Rusya ile Ukrayna ortasındaki yıpratma savaşının sonlandırılması, Kuzey Kore askerlerinin bu coğrafyadan konutuna çekilmesi, Rusya-Çin yakınlaşmasına neşter vurulması Trump periyodunun başlıkları ortasında ön plana çıkmakta ve Türkiye’ye kimi fırsatlar da sunmakta.
Karar müellifi Fehmi Koru: Yarışın yakın geçeceği, sayımın uzun sürebileceği, itirazların olabileceği ve sonucun bir iç savaşa bile yol açabileceği konuşuluyordu. ABD seçiminde bu beklentilerin hepsi yanlış çıktı: Donald Trump, rakibi Kamala Harris karşısında itiraz edilemeyecek bir zafer kazandı. Yalnızca lider seçilmekle kalmadı, Kongre’nin her iki kanadında da çoğunluğu partisine kazandırdı. Amerika, adeta “Trump ülkesi” haline geldi. Bu tablonun bu türlü olacağı, sandıklar açılır açılmaz zafer konuşması yapması beklenirken, Harris’in karargahının daha gecenin birinci saatlerinde boşalmasından belirliydi. Bir de Demokratların zaferini ilan etmeyi bekleyen ekran yorumcularının yüzlerine yansıyan yenilmişlik ifadesinden… Trump, Beyaz Saray’daki ikinci devrinde ülkesini istediği tarafta yönlendirmede hiçbir mahzurla karşılaşmayacak. Potansiyel pürüzleri, zafer konuşmasında, isim vererek tehdit etti. Bilhassa de “düşman” olarak tanımladığı muhalif medyayı… Oylarıyla ülkelerini Cumhuriyetçi Parti’nin kırmızı rengiyle donatan seçmenler, istediklerine kavuştular. Bundan sonrası onları ilgilendiriyor.
Sabah muharriri Mahmut Övür: Yalnızca başkanlık da değil, Temsilciler Meclisi ve Senato da artık Cumhuriyetçi… Trump eskisinden çok daha güçlü ve önemli bir deneyimle global dünyanın merkez ülkesi ABD’yi yönetecek. Son 4 yılda müesses nizam, yaptıklarıyla Trump’ı yola getirdi mi bilmiyorum lakin onu da iktidara taşıyan, dünyayı da sarsan “milliyetçi” ya da “milli” dalga oldu. Seçim sonrası yaptığı birinci konuşmada bunun ipuçları vardı: “Bu Amerikan halkı için, Amerika’yı yine büyük yapmamıza imkân verecek mükemmel bir zafer. 47. lider seçilmem münasebetiyle Amerikan halkına teşekkür ediyorum. Ülkemizin güzelleşmesine yardımcı olacağız. Sonlarımızı güçlendireceğiz. Ülkemizle ilgili her şeyi düzelteceğiz.” Doğal bu, ABD’nin tam manasıyla içe kapanacağı ve global hesapları bir yana bırakacağı manasına gelmiyor. Trump’ın o alanda nasıl bir siyaset izleyeceğini, başta Ukrayna-Rusya savaşı olmak üzere bölgesel savaşları bitirip bitiremeyeceğini, Ortadoğu’dan çekilip çekilmeyeceğini, AB’ye nasıl bakacağını göreceğiz. Fakat en vahimi, İsrail ve soykırımcı Netanyahu’ya vereceği takviye. Türkiye’yi de yakından etkileyecek bu dayanağın nasıl bir Ortadoğu fotoğrafı ortaya çıkaracağını düşünmek bile ürkütücü.
Karar muharriri Ali Bayramoğlu: ABD seçmeni Trump’ı tercih etti. Trump’ın seçimleri kazanması ise siyasi kıyamet hali yaşanan dünya siyasetine tuz biber ekti. Kurumların, demokrasinin, temel demokratik faziletlerin, açık toplum ve çok kültürlülük fikrinin ağır sarsıntılar geçirdiği derin bir kuyuda aşağıya iniş devam ediyor. Güneyimizde vahşeti dünya seyrediyor. Dünyanın efendileri olanı sıkça direkt yahut dolaylı destekliyor. Kuzeyimizde bir Batı-Doğu ortası kısmi bir küresel savaş yaşanıyor. Her yerde alttakiler hem eziliyor hem vahşetin, şiddetin, keyfiliğin doğrulayıcısı haline geliyor. Plep ile serf, devlet ile toplum bu kıssada el ele bir imaj çiziyor. Adeta öfkenin, dışlamanın, şahsiliğin, keyfiliğin, toplumlar eliyle kurumlar, unsurlar, demokratik bedellere karşı tarihi rövanşı yaşanıyor. Kaygı verici olan budur.
Cumhuriyet müellifi Orhan Bursalı: ABD’yi istediği üzere keyfi yönetecek ve ABD’nin kurumsal yapısını, güç münasebetlerini ve istikrarını değiştirebilecek tüm potansiyellere sahip yırtıcı bir siyasal başkan çok değerli bir zafer kazandı. Seçim öncesi yaptığı tüm açıklamaların gerisinde durursa, “ABD demokrasisi”nin bilinen ve tanınan özelliklerinin kıymetli ölçüde değişeceği, hırpalanacağı ve uç noktada ise tahminen de “Trump rejimi” ufkun ötesinde görünüyor diyebiliriz. Yorumlarda dikkatli olmalı çünkü yerleşik kurulu düzenle ne derece uyumsuz olacağını bilmiyoruz. Kurulu tertibin, kendi özerkliklerini kaybedeceği çok radikal değişiklikleri ne derece hazmedeceğini de. Bir kısmı, dahası genelkurmay başkanlığı yapan birtakım generaller bile onu faşist olarak niteliyor.
Hürriyet muharriri Abdulkadir Selvi: Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Trump ortasında direkt bir münasebet var. Başkan diplomasisini muvaffakiyetle yürüten iki başkanın dostlukları olması değerli bir avantaj. Biden periyodunda Türk-Amerikan bağlantıları olumsuz seyretmedi lakin iki önder ortasında güçlü bir ilgi kurulamadı. Biden liderdi ancak önder değildi. İki önder ortasındaki dostluğa karşın Trump devrinde direkt iktisadımızı gaye alan ve Kudüs’ün başşehir ilan edilmesi üzere problemler yaşadık. Trump’ın ikinci periyodunda daha olgunlaştığı ve bu cins aksiliklere meydan vermeyeceği temenni edilebilir lakin uygulamayı görmek lazım.
Karar müellifi Akif Beki: Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “dostum Trump”
Cumhuriyet muharriri Bedri Baykam: Türkiye’nin acıklı siyasi akışı ve demokrasi azapları hakkında beyin fırtınaları yaparken bir taraftan da Amerika seçimlerini izliyorum. “Sağ” olarak sunulan Trump ve liberal “sol” değerler taşıdığı söylenen Kamala Harris. İki partiden hangisi kazanırsa kazansın, ülkede dev bir fark yaşanmayacak. Rejim, sistem, kapitalizm; ismine ne derseniz deyin, o yerleşik egemenlik sürecek. Dünün “Military-Industrial Complex”i, John F. Kennedy’yi bile yutmamış mıydı? Trump, beklenenden çok daha kolay kazandı. Yarışamaması için o kadar büyük bir savaş verildi ki son üç yıldır, itiraf edeyim kullanılan prosedürlerden midem bulandı. Senaryolar o kadar abartılıydı ki! Emin olun, Demokratlara oy vermeye kararlı insanların bir kısmı, sadece bu yaklaşım yüzünden Trump’a sempati beslemeye başladı! Trump da bu ortamı zirve tepe kullandı! Ayrıca Biden’ın adaylıkta ısrar etmesi ve fakat son anda sıhhat mecburiyetleri nedeniyle vazifesi sürdürmemeye karar vermesi, Kamala Harris’in son 2.5 yıldır hiç ortalarda görünmemesi de Demokratlara seçimleri kaybettiren temel sebepler ortasındaydı. Bu bayan lider olacak kadar güçlü bir profil ise son 2-3 yılda nasıl bu kadar etkisiz kaldı ya da yok sayıldı? İnandırıcılığı yoktu Harris’in. Ayrıyeten cinsiyet siyasetlerindeki abartılı halleri, genel manada Amerikalıları Demokratlardan soğutan şaşırtan faktörlerden biriydi.
Sözcü müellifi Naim Babüroğlu: Birinci Başkanlık devrinde, Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Flynn, Kurdistan TV’ye, 22 Kasım 2016’da yaptığı konuşmada; “Orta Doğu’da üç yahut dört yeni devletin doğacağı kanaatindeyim ve gelecekte bir bağımsız Kürdistan’ı göreceğimizi söyleyebiliriz” açıklamasını yapmıştı. Türkiye, Cumhurbaşkanlığı seçiminde harcadığı enerjiden ve seçimi kazanma stratejilerinden fırsat bulup bu projeye karşı hazırlığını yapmış mıdır? Umarım… Ne diyelim? “Tarih ulusların tarlasıdır ne ekerseniz onu biçersiniz…” Fırtına eken bir Türkiye, ne biçer sizce?..
Karar müellifi Mustafa Karaalioğlu: Sonuç beklenmedik değildi ama Trump’ın ABD Başkanlığı’na seçilmesi yeniden de şok edicidir. 2016’daki birinci zaferinden daha da şok edici zira şahsî olarak bütün olumsuz özellikleri sahip olan, üzerine birinci başkanlık devrinde yeni makûs özellikler ekleyen bir ismin hepsinden sıyrılıp tekrar zafer kazanması demokratik dünyanın deneyimiyle örtüşmüyor. Ne var ki, Amerikan seçmeni için bütün bunlar sorun olmadığı üzere meziyet sayıldı. Böylece, Demokratların makus adayına karşılık berbatlığın timsali bir isim kazandı. Trump, heyecansız, maharetsiz ve iddiasız Harris’e karşı lümpen, maço, kuralsız, demokrasi ve hukuk hissinden uzak kimliğine karşın büyük bir üstünlük kurmakta zorlanmadı.
Milliyet müellifi Hakkı Öcal: ABD başkanı, yılların verdiği deneyimle, edinimleri ve kazanımları ile hürmet uyandıran, siyasal kararlarının geçmişi ile herkese itimat veren bir kişi… Olamadı. Trump bu türlü birisi değil zira. Birinci vazife müddetinde popülist uygulamalar ile ABD’yi dünyaya taraf veren bir harika güç olmaktan çıkartmıştı. Evet, bir prensibi var: Her şeyden evvel Amerika! Bu prensip ile Meksika’dan gelen ucuz iş gücüne duvar ördü; Çin’den yapılan ithalata yüzde 100 gümrük vergisi koydu. NATO’nun Avrupalı üyelerine “Ya savunma hisselerinizi arttırırsınız, ya da Putin’e yem olursunuz!” dedi. Bunları alt alta koyduğunuz vakit ortaya ülkesinin, halkının çıkarını ön planda tutan bir başkan imajı çıkmıyor değil. Lakin bunlar, gazete manşetlerine, TV’lerin akşam haberlerine çıkan, iş dönüşü, her gün artan fiyatlarla çaba edilmesi, maaşların enflasyonun karşısında erimesine deva bulunması beklentisiyle TV’sini açan Amerikalı orta gelir kümesine çok düzgün gelen uygulamalardı. Lakin öte yanda, Amerika’nın, özellikle Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra, barış ve huzur ortamının mimarı olmasını bekleyen bir dünya vardı. O dünya, Trumplı dört yılda hayal kırıklığına uğradı.
Milliyet müellifi Melih Aşık: Trump kazandı, dört yıl sonra Beyaz Saray’a geri döndü. Dünyanın önümüzdeki devirde nasıl şekilleneceği merak ediliyor. Trump, Rusya Ukrayna savaşını bitireceğini açıkladı. Bu âlâ. Orta Doğu’da neler olacak? O meçhul… Amerikalı gazeteci Thomas Knapp’in farklı bir önerisi var. Diyor ki: “Başkan Biden, İsrail lobisinin tesiriyle, cürüm işlemeyi göze aldı, soykırım uygulayan İsrail idaresini daima destekledi. Amerikan anayasası gereği 20 Ocak’a kadar vazifede kalacak olan Biden’ın üzerinde artık Yahudi baskısı yok. Tekrar seçilme telaşı da yok. O yüzden vicdanının sesini dinleyebilir, İsrail’in önünü kesebilir.” Biden bunu yapar mı? Göreceğiz…
Cumhuriyet müellifi Emre Kongar: Trump dünya genelinde yabancı düşmanlığını ve demokratik rejimlere karşı otoriter başkanları mi destekleyecek, yoksa çok kültürlülüğü ve farklılıkların barış içinde birlikte yaşamalarını mı savunacak? Dünyada savaş kışkırtıcılığı mı yapacak, yoksa dünya barışına mı hizmet edecek? Ukrayna/NATO ile Rusya ortasındaki savaşı tırmandıracak mı, yoksa ABD’yi bu savaştan geri mi çekecek? Ortadoğu’da İsrail’in saldırganlığını destekleyip savaşı yaygınlaştıracak mı, yoksa İsrail’i durdurup savaşı sona erdirecek mi? ABD’de sermayenin emeği ezmesini derinleştirecek, gelir adaletsizliğini artıracak ve ekonomiyi mi istikrarsızlaştıracak, yoksa Amerikan iktisadını güçlendirecek, ulusal üretim verimliliğini artıracak, refah seviyesini yükseltecek ve gelir adaletsizliğini mi azaltacak? Türkiye’yi Ortadoğu’daki ABD savaşının bir uzantısı, vekili olarak kullanmaya devam mı edecek, yoksa Suriye’deki savaşı bitirip Ortadoğu’dan çekilecek mi? Türkiye’nin Arap, Afgan ve Müslüman sığınmacıların deposu olma siyasetini mı sürdürecek, yoksa sığınmacıların ülkelerine dönmelerini sağlayacak barışçı siyasetleri mı destekleyecek? Bu soruların cevaplarını genel çizgileriyle varsayım edebilmekle birlikte, zamanlamalarına ait detaylı ve kesin öngörülerde bulunmak mümkün değil; zira Trump’ın söylediklerinde ne derece kararlı ve samimi olduğunu kestiremiyorum.
|
Şirin Payzın, Cihan Balta, Soli Özel ve Barçın Yinanç kıymetlendirdi: İkinci Trump devri ABD, dünya ve Türkiye için ne manaya geliyor? |
|
Öne çıkan haberler… TIKLAYIN – Gökçer Tahincioğlu | Ankara’da neler oluyor, neler konuşuluyor: “Uzlaşmasız” tahlil ve “bir periyot daha” hamleleri TIKLAYIN – Ertuğrul Özkök: Lider seçiminin en kritik anında o salonda Külliye’den biri vardı TIKLAYIN – Narin Güran cinayeti davası başlıyor | Tutuklu sanıklar adliyeye getirildi, ağır güvenlik tedbirleri alındı TIKLAYIN – Milyonlarca öğrenciyi ilgilendiriyor: KYK bursu ne kadar olacak? TIKLAYIN – İki Amerika, tek kazanan: Trump’ın dönüşü Amerikan siyasetinde derin bir ideolojik ve toplumsal dönüşümün simgesi İspanyol basını duyurdu; Barcelona, Galatasaray’ın yıldızını istiyor! TIKLAYIN – Prof. Dr. Osman Müftüoğlu açıkladı: Demir eksikliğiniz olduğunu gösteren 10 işaret |